Δήμος Νέας Ζίχνης - πληθυσμιακές εξελίξεις

Η σημερινή εικόνα της Νέας Ζίχνης, του Δήμου και γενικά της επαρχίας Φυλλίδας δεν σχετίζεται σε τίποτα με θέση και σημασία της "Επαρχίας Ζίχνας" στα ιστορικά χρόνια. Όπως φαίνεται από τα παρακάτω στατιστικά στοιχεία, μετά από την πόλη των Σερρών η "Ζίχνα" ήταν η σημαντικότερη πόλη της ευρύτερης περιοχής.
Μια γενική εικόνα της τοπικής πληθυσμιακής σύνθεσης κατά την αρχή της τουρκοκρατίας δείχνει η εξής κατάσταση απογραφής φορολογούμενων κατοίκων:

Πηγή: Ν. Κ. Μουτσόπουλου, "Το Βυζαντινό Κάστρο της Ζίχνας", Θεσ/νικη 1986

Περίπου 400 χρόνια αργότερα παρουσιάζονται τα πληθυσμιακά δεδομένα της τότε Επαρχίας Ζίχνας σύμφωνα με την παρακάτω κατάσταση (πηγή: Ζχινάς, 1866). Η κατάσταση αναφέρει τόσο τις σημερινές όσο και τις στο παρελθόν διαφορετικές ονομασίες των οικισμών. Οι χρωματιστά τονισμένοι οικισμοί ανήκουν στο σημερινό Δήμο Νέας Ζίχνης, ενώ κάποιοι άλλοι οικισμοί δεν υπάρχουν πια ή πλέον δεν κατοικούνται.

Πληθυσμιακά δεδομένα της τότε "Επαρχίας Ζίχνας" (1866)		Έλληνες	Οθωμανοί	Βούλγ. ορθόδοξοι	Σύνολο
Νέα Ζίχνη	Ζέλεια, Ζηλιάχοβα, Ζιλίχοβα, Ζελίχοβος  ...	1.600	900		2.500
Ζίχνα	Ίχναι (αρχ.)	75	100		175
Αναστασιά		125			125
Αλιστράτη		750	100	2.500	3.650
Αγγίστα	Αντζίστα	300	200		500
Αγία Κυριακή	Τρεστενίτσα			125	125
Άγ. Χριστόφορος	Χωροβίστα	200			200
Αγιοχώρι	Γράτζενη / Γρατζιάνη			200	200
Αμφίπολης	Γενί-κιόϊ	175			175
Γάζωρος	Πόρνα	500	200		700
Δαφνούδι	Νούσκα		175	275	450
Δραβήσκος	Ιζντραβίκ	350			350
Δόμηρος	Βουλτζίστα / Βουλτζίσθα	150	125		275
Ηλιοκώμη	Τσετέπλιαν		125		125
Καλλιθέα	Ερί-Ντερέ		75	750	825
Κερδύλλια	Κρούσοβα		100		100
Κορμίστα	Κρομίστα		200		200
Κρηνίδες	Βιτάστα	900	300		1.200
Λευκοθέα	Δράτζοβα, Τράτζοβα,			150	150
Μανδήλι		100	125	225	450
Μεσορράχη	Ράχοβα	400	450		850
Μικρό Σούλι	Σέμαλτον	1.400			1.400
Μικρόπολη	Καρλίκοβα		750	1.250	2.000
Μύρκινος	Δοξαμπός / Δοξόμπους	150			150
Μυρρίνη	Κοτζάκη	250			250
Παλαιοκώμι	Προβίστα, Πρέβιστα, Πρωτίστα	750	400		1.150
Πρώτη	Κιούπ-κιόϊ	1.750	250		2.000
Ροδολείβος		3.750	350		4.100
Σκοπιά	Σκρίτζοβα			1.500	1.500
Σφελινός	Σφηλινόν	725			725
	Βασίλοβα		350	150	500
	Γραμέντζα			150	150
	Καλαπόδι			1.550	1.550
		14.400	5.275	8.825	28.800
Οι παρακάτω οικισμοί είτε δεν αναφέρονται στην πηγή είτε δεν υπήρχαν τότε, εμφανίζονται όμως εδώ λόγω της τότε και σήμερα διαφορετικής τους ονομασίας.
Αγριανή	Κλεπούσνα		Ιωάννης Μάρτζιος, Μακεδονομάχος Υπαρχηγός της ομάδας Δούκα
Δαφνούδι, Άνω	Γκόρνι Νούσκα
Δαφνούδι, Κάτω	Ντόλνι Νούσκα
Δήμητρα	Τσεπελτζές
Ηλιοκώμη	Τσερέπλιν, Τσερέπλιαν
Καλή Βρύση	Γκόρνιτσα
Μεσολακκιά	Λακκοβήκια, Λακουβίκεια
Μέταλλα	Άνω Νούσκα
Ν. Πέτρα	Τσιάνος
Νέο Σούλι	Σουμπάσκιοϊ
Περιχώρα	Γουλάκι
Πετρούσα	Πλεύνα
Συμβολή	Μπάνιτσα
Χαριτωμένη	Ροσούλιοβα
Χωριστή	Τσατάλτζα

Πηγή: Ν. Σχινά, "Οδοιπορικαί σημειώσεις, Μακεδονία", τόμος Β', Εν Αθήναις 1866

Την πρόσφατη πληθυσμιακή εξέλιξη σε οικισμούς και πρώην ανεξάρτητες κοινότητες του σημερινού Δήμου Νέας Ζίχνης απεικονίζει ο παρακάτω συγκριτικός πίνακας με τα αποτελέσματα τεσσάρων απογραφών. Αν και λόγω του τρόπου τήρησης μητρώων και διεξαγωγής των απογραφών τα στοιχεία δεν αποδίδουν την πραγματική κατάσταση, αλλά παρουσιάζουν συνήθως μεγαλύτερο του πραγματικού αριθμό κατοίκων, φαίνεται ξεκάθαρα η προοδευτική μείωση του τοπικού πληθυσμού.

Πηγή: Εθνική Στατιστική Υπηρεσία

Σύμφωνα με τα στοιχεία της τελευταίας απογραφής του 2001 παρουσιάζεται μεν μια μικρή, στην ουσία όμως πλασματική αύξηση του πληθυσμού στους συνολικά περίπου 11.000 κατοίκους. Η αύξηση αυτή οφείλεται τόσο σε κάποιες αλλαγές του τρόπου απογραφής όσο και στην επιστροφή συνταξιούχων στα χωρία τους όπως και στην αθρόα εγκατάσταση οικονομικών μεταναστών μη εντόπιας / Ελληνικής καταγωγής.

Το χρονικό της Εβραϊκής Κοινότητας των Σερρών
(σύνοψη άρθρου του Χαράλαμπου Βουρουτζίδη)

Η αρχαιότερη ένδειξη παρουσίας Εβραϊκού στοιχείου στην περιοχή των Σερρών (Αμφίπολη) ανάγεται στην εποχή της Ρωμαϊκής κυριαρχίας. Η επόμενη βεβαιωμένη μαρτυρία είναι του ραβίνου Βενιαμίν από την Τουδέλα της Ισπανίας, που επισκέφτηκε το 1162 την Ανατολική Μακεδονία και αναφέρει την ύπαρξη Εβραίων στο χωριό "Mitrizzi", το πιθανώς σημερινό Δημητρίτσι.

Η ύπαρξη αριθμητικά μικρής εβραϊκής κοινότητας στο κάστρο της Ζίχνας επιβεβαιώνεται σε μοναστηριακά έγγραφα του 1333 της ιεράς μονής του Τιμίου Προδρόμου Σερρών όπως και δια χρυσόβουλου του 1345 του Κράλη των Σέρβων Στεφάνου Δουσάν.

Οι επιδημίες πανούκλας του 1623 και του 1641 αποδεκάτισαν και την Εβραϊκή κοινότητα. Το 1977 ο Γάλλος πρόξενος στην Θεσσαλονίκη Arasy αναφέρει τον πληθυσμός της Σερραϊκής Εβραϊκής κοινότητας ως απροσδιόριστα μικρό. Ωστόσο και παρά των αυξομειώσεων του πληθυσμού, η Σερραϊκή εβραϊκή κοινότητα αποτελούσε μετά την κοινότητα της Θεσσαλονίκης την αριθμητικά ισχυρότερη στη Βόρειο Ελλάδα. Μέχρι τους Βαλκανικούς πολέμους οι σχέσεις των κοινοτήτων Χριστιανών και Εβραίων ήταν άριστες.

Στα 1913 και 1917 ο Εβραϊκός πληθυσμός υπόκειται στους πρώτους σκληρούς διωγμούς από τους Βούλγαρους και η τελική εξόντωση της Εβραϊκής κοινότητας του Σερρών έλαβε χώρα το 1943, όποτε ο Βουλγάρικος στρατός έστειλε 476 δημότες της πόλης των Σερρών μαζί με 19 ομόθρησκους από την Νέα Ζίχνη στα στρατόπεδα συγκέντρωσης της Γερμανίας.

Το σύνολο του άρθρου δημοσιεύεται στην οικεία ιστοσελίδα της ΔΕΠΚΑ Σερρών με διεύθυνση www.depka.gr/Depka_jour/Reportaz/reportaz.html